Wat zijn de overeenkomsten tussen kinderen in een medisch dagverblijf en volwassen met dementie in een zorgcentrum?

“Beiden zijn hulpbehoevend én willen gezien worden.” Mirthe werkt nu vier jaar als dagbestedingscoach voor mensen met dementie en voor die tijd werkte ze 10 jaar op een dagcentrum voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand en bijbehorende problematiek. Ze heeft de overgang gemaakt van het begeleiden van jonge kinderen naar het ondersteunen van volwassenen die al een heel leven achter zich hebben. Hoewel deze twee groepen op het eerste oog heel verschillend lijken, zijn er juist heel veel overeenkomsten. Mirthe deelt graag haar ervaring en zet ze voor ons op een rijtje.

– Ze willen gezien worden
“Zie je mij? Het is ontzettend belangrijk dat je deze kinderen en volwassenen ziet. Dat je erkent dat ze er zijn. Met al hun beperkingen, vergeetachtigheid, humeurige momenten, nieuwe schoenen, vreugde en verdriet. Wanneer je ze aandacht geeft, voelen ze zich gezien. En dat is een basisbehoefte die hun eigenwaarde versterkt. Boos of agressief gedrag heeft altijd een oorzaak. Door goed te observeren en de persoon daadwerkelijk te zien kun je soms achterhalen wat er werkelijk speelt.”

– Ze willen graag dat je er bent
“Want dan worden ze gezien en krijgen ze de aandacht die ze verdienen. Bovendien weet jij wat ze leuk vinden om te doen. Of je weet wat hun lievelingsmuziek is, ook als ze dat zelf zijn vergeten. Je gaat een gesprek aan en toont oprechte belangstelling. En als het nodig is kun je ze helpen, bijvoorbeeld bij een knutselactiviteit. Jonge kinderen weten soms niet hoe ze iets moeten maken, mensen met dementie weten het niet meer.”

– Stimuleer de zintuigen
“Geniet van muziek, voel elkaars handen, bewonder mooie kleuren, projecteer sterren op de muur en maak gebruik van verschillende geuren. Door de zintuigen te prikkelen kun je heerlijk snoezelen en ontspannen. En dat geeft rust, bij de persoon zelf én voor de omgeving. Zorg voor een sfeervolle aankleding van de ruimtes, passend bij het seizoen en creëer zo een fijne en goede sfeer.”

– Gevoelig voor prikkels
“Beide groepen hebben moeite met de verwerking van prikkels. Daarnaast hebben ouderen vaak minder energie vergeleken met gezonde leeftijdsgenoten. Wees daarom waakzaam voor te veel prikkels en te weinig tijd om ze te verwerken. Voor wie extra gevoelig is, kan het fijn zijn om even uit de groep te worden gehaald. Het is belangrijk om te kijken wat diegene op dat moment nodig heeft: bijvoorbeeld stilte, rust, een wandeling, snoezelen of kleuren.”

– Uitdagen en improviseren
“Daag uit om samen iets te gaan doen. Mensen met dementie kunnen helpen met aardappels schillen, tafel dekken, de was opruimen of afwassen. Het zijn alledaagse klusjes die ze vaak in hun leven hebben gedaan. Het opnieuw doen brengt ze terug naar vroegere tijden en roept gevoelens van herkenning op. En kinderen kun je bijvoorbeeld vragen of ze je willen helpen met opruimen. Maar, wat vandaag werkt, werkt morgen misschien niet meer. En andersom. Dit geldt voor jong en oud. Gelukkig zijn beide doelgroepen gebaat bij het enthousiasme van de mensen om hen heen!”

– Behoefte aan duidelijkheid en structuur
“Wanneer iemand niet mee wil of niet mee wil doen proberen ik of mijn collega’s eerst wat duidelijkheid te geven. Ik doe dit door te vertellen wat we gaan doen, waar, wanneer en met wie. Vaak was er onduidelijkheid en was daarom het antwoord ‘nee’. Let ook eens op hoe vaak je zegt: ‘ik kom zo’. Want wanneer is ‘zo’? Een planbord met foto’s of pictogrammen kan erg verhelderend werken. Wees duidelijk en maak zinnen kort en bondig.”

Verschillen
Zijn er eigenlijk ook verschillen tussen deze twee groepen? “Natuurlijk is ieder mens uniek met zijn eigen interesses, normen en waarden. Maar los daarvan is er wel een heel groot verschil tussen deze kinderen en volwassenen. En dat is het tempo waarin alles gaat. Kinderen zijn over het algemeen vliegensvlug. Ze rennen weg, bijvoorbeeld als ze boos zijn, willen liever spelen dan eten of naar bed gaan. Terwijl de volwassenen veel trager zijn. Over het algemeen bewegen ze veel langzamer, nemen meer tijd voor eten of het drinken van een kopje koffie. Ze hebben geen haast. Dit komt soms door het ontbreken van tijdsbesef en door het veranderende energielevel. Ze hebben meer geduld als je ze vraagt om even te wachten terwijl dat voor kinderen juist heel moeilijk is. Beide groepen leven in het nu en dat gaat bij de één in een hoog tempo en bij de andere groep een stuk trager.”

Wisselwerking tussen jong en oud
Bij Mirthe’s huidige baan is een prachtige samenwerking ontstaan met een kinderdagverblijf. Regelmatig komt er een groepje jonge kinderen op bezoek bij de mensen met dementie. “Jong en oud genieten dan van samen fruit eten en een activiteit zoals een spelletje, knutselen of liedjes zingen. De bewoners worden door de kinderen en door de liedjes teruggebracht naar hun eigen vroegere jaren. Het is zo mooi om de uitwerking van kinderen op mensen met dementie te zien, de kinderen doen echt iets met de bewoners. Een mevrouw had bijvoorbeeld een moeizame dag. De kinderen kwamen en ze kreeg een knutselwerkje. Het haalde haar uit haar negatieve flow en ze fleurde helemaal op.”

Mooie momentjes
“Er is tegenwoordig steeds meer aandacht voor het welzijn van de mensen met dementie. Daar ben ik erg blij mee. Bij een verhuizing naar ons zorgcentrum inventariseer ik samen met familieleden wat de persoon met dementie altijd leuk en fijn heeft gevonden. Zo probeer ik een fijne en passende weekinvulling voor die persoon te maken. Mijn doel is daarnaast om zoveel mogelijk mooie momentjes toe te voegen aan een dag. Dat gaat van een geruststelling in de lift tot het samenbrengen van een groepje gelijkgestemde mannen die nu regelmatig samen biljarten. Hier haal ik mijn voldoening uit, elke dag opnieuw.”

Gepubliceerd op 10 juli 2023

Opmerking: de naam in dit blog is gefingeerd, op de foto staan andere mensen afgebeeld.

Wilt u maatschappelijk betrokken ondernemen? Doe mee met Goodwill, samen geven we kleur aan de zorg!

DRAAG BIJ